منابع مقاله:
مجله فصلنامه حکومت اسلامی، شماره 25، ورعی، سید جواد؛
- عاشورا حرکتی سیاسی با خاستگاه کاملا دینی و از موضع رهبری و امامت جامعه اسلامی و بر اساس برنامه و چارچوبی از پیش طراحی شده بود. از نخستین روز فرمان به بیعتبا حکومتبنیامیه تا سرانجام شهادت سیدالشهدا (ع)، چند ماه بیشتر به درازا نکشید اما پیشزمینهها و پیامدهای آن به سالها «پیش» و قرنها «پس» از آن منتهی میگردد; سالهایی که مسیر امامت و رهبری سیاسی و دینی جامعه اسلامی بویژه سرزمینهای تازه فتح شده، از خطی که پیامبر اکرم (ص) ترسیم کرده و بارها بر آن تاکید جسته بود منحرف شد و در دوران خلیفه سوم به اوج خود رسید و تلاشهای چشمگیر امیرالمؤمنین علی (ع) و یاران دلسوز حضرت نتوانست همه کجیها را راست و تمام کژیها را درست کند و اینگونه بود که دوباره «امور» به دست نااهلان و منحرفانی افتاد که به تعبیر و تاکید امیرالمؤمنین (ع) «ما اسلموا و لکن استسلموا و اسروا الکفر، فلما وجدوا اعوانا علیه اظهروه; هیچگاه اسلام نیاوردند، به اسلام درآورده شدند و کفر را در درون خود پنهان داشتند و همین که بر آن یاورانی یافتند، آشکارش ساختند.» (نهج البلاغه، نامه 16)
کافران متظاهر به اسلامی که با برداشتن حکومت علوی از پیش روی خود، اینک قدرت مسلمانان را نیز در خدمتخویش گرفته بودند و شگفت نبود که علیرغم پیمان خود، مسیر سلطه برگرده مسلمانان و به بردگی کشاندن آنان را برای جوانی خام و تهی از ارزشهای اسلامی و انسانی، هموار سازند که در کاخ شاهنشاهی معاویه، کاخ آرزوهای دیرینه سران قریش و بنیامیه و ابوسفیان را برپا میساخت و روزی که خبر مرگ پدرش پیچید، با خامی تمام همه راه را بر خود هموار دید و اینگونه بود که فرزند پاک پیامبر (ص)، حسین بن علی (ع) را میان کشته شدن و یا پذیرش سلطنت وی محدود و محصور ساخت. و شد آنچه شد.
2- قرنهایی که از فردای عاشورا آغاز شد و یکی پس از دیگری آمد و عاشورا همچنان بر دلها حکومت کرد و چون خورشیدی عالمتاب به جانهای مرده گرمی داد و راه مبارزه با ظلم و بیدادگری و فساد و فزونطلبی و سلطهخواهی و دفاع از ارزشهای دینی و اسلامی را روشنایی بخشید. قرنهایی که «عاشورا» پرچم «احیای امر» اهل بیت (ع) را هر چند با دشواریهای بسیار برافراشت و «کربلا» میعادگاه کسانی شد که الگوی جامع حاکمیتسیاسی را در امامت و ولایت پیشوایان معصومی میجستند که معرفت و عبادت و علم و صبر و حلم و حکمت و شجاعت و ایثار و تدبیر و مدیریت و مردمداری آنان بدیل نداشته و ندارد. و آنچه در کربلای سال 61هجری رخ داد، نمونهای گویا و جاودانه از این حقیقتبود و هست. بدین سان بود که کربلا در آن مقطع تاریخ از یک سو عرصهای شد برای ظهور بالاترین ارزشهای انسانی و کمالات پیشوایی ربانی در تراز سید شهیدان عالم، حسین بن علی (ع) و یاران گلچینشده وی، و از سوی دیگر پرتگاهی برای سقوط گلهای آدمیزاده در عمق پستی و رذالت و ناجوانمردی. و به همین سان، عاشورا در سالها و قرنهای پس از خود، در هر مکان، به مثالی روشن و الگویی ماندگار برای رویارویی جبهه حق و باطل درآمد و منطق حسین (ع)، الهامبخش منطق مبارزه با ستم و حقکشی و دفاع از آزادگی و آزادیخواهی و جوانمردی و ثبات قدم در حفظ دین و انجام وظیفه گردید. و این چنین شد که بهدرستی چون حسین (ع) و در واقع منش و روش و منطق حسین (ع) ذخیرهای الهی برای بقا و گسترش منطق شیعی و بلکه اساس دین به شمار آمد و آن همه عنایت و تاکید امامان بزرگوار (ع) در حفظ و احیا و ترویج را به خود معطوف ساخت. و آن همه عالمان اسلامی، شیعی و غیر شیعی، بر تثبیت و تبلیغ آن پای فشردند و در طول تاریخ، همواره تودههای مسلمان بویژه شیعیان جانانه بر گرد علم آن حلقه زدند و حدیث کربلا و منطق عاشورا را سینه به سینه و نسل به نسل و قرن به قرن، سپردند و اینک چندی نمانده است که در آستانه آغاز پانزدهمین قرن وقوع آن قیام خونبار قرار گیریم; عاشورایی که در کمال ناباوری و شگفتی مسلمانان، شهادت و اسارت بهترین دستپروردگان الهی را در خود جای داد دوستداران اهلبیت (ع) را برای همیشه سوگوار کرد.
3- تردیدی نیستحرکتی که حسین بن علی (ع) در ماههای پایانی سال 60 هجری از مدینه آغاز کرد، و کاروانی که او به راه انداخت و منطقی که وی و یارانش، بشریت را به آن فرا خواندند، ایستایی و خاموشی ندارد و اینک ما در متن یکی از بزرگترین دستاوردهای آن حرکت و آن منطق، قرار داریم.
وقوع انقلاب اسلامی و تشکیل نظام جمهوری اسلامی ایران به رهبری حضرت امامخمینی «قدس سره الشریف» در چهاردهمین قرن حرکت تاریخی و پر اثر عاشورا، سرانجام روشن و دستاورد مبارکی از آن حرکت الهی و پرتوی از آن خورشید عالمتاب بود و هست. نقشی که عاشورا و منطق سیاسی و دینی حسین (ع) در شکلگیری مبارزه و انقلاب و پیروزی آن داشته بر کمتر کسی که آشنای به تاریخ انقلاب و منطق حضرت امامخمینی باشد پوشیده است. نقشآفرینی عاشورا در انقلاب و پیروزی محدود نمیشود; بقا و تقویت نظام اسلامی و گسترش پیام انقلاب بویژه در سالهای جنگ تحمیلی، مرهون همین نقشآفرینی است و نباید تردید کرد که ما همچنان نیازمند منطق حسین (ع) و الگوی کربلا و فرهنگ عاشورا هستیم.
4- عاشورا و فرهنگ برخاسته از آن، در عاطفه و احساسات خلاصه نمیشود و اساسا خاستگاه ا صلی آن، عقلانیت و معرفت دینی و منطق قرآنی است و پیوند عاطفی با عاشورا و حضور قلبی در عرصه کربلا، بیش از هر چیز زمینه فهم منطق حسین (ع) و شناخت اهداف حرکت عاشورایی حضرت و الگویی که از رهبری دینی و سیاسی ارائه میدهد را فراهم میسازد و این چنین است که زبان «عاطفه» در خدمت قوه «عاقله» قرار میگیرد و «اشک» عاشق حسین (ع) به «کوثر» زلال معرفت و ولایتحق و حقمداران میپیوندد و یک قطره آن، دریایی از آتش عذاب الهی را فرو مینشاند. و از همین روی است که پیوند عاطفی با کربلا، بیش از آنکه در قالب یک هدف درآید یا عرضه شود، ابزاری برای پیوستن به آنهمه معارف و حقایق و شناخت و دریافت منطق حسینی است. و درست از همین نقطه است که باید بیش از هر چیز در شناخت منطق عاشورا و روش و منش حسین (ع) و اصحاب وی کوشش کرد و تلاش و همت محافل و مجالس و رسانههای تبلیغی را به این سمتسوق داد و از انحرافاتی که مایه تحریف عاشورا و فرهنگ آن میشود و از کجرویهایی که موجب گمشدن منطق واقعی حسین (ع) میگردد پرهیز کرد و پرهیز داد. و انقلاب اسلامی و نظام برخاسته از آن که همچنان نیازمند منطق عاشورا و روش و منش حسین (ع) است، تنها با شناخت درست و معرفی جامع این منطق و پرهیز از یکسویه نگری و ایستادگی بر معرفی صحیح آن است که میتواند، به این مهم دستیابد و آن را توشه
راه دراز و پرخطر و پرآسیب خود سازد. و در این میان عمدهترین بعد حرکت امامحسین (ع) بعد سیاسی و تلاش حضرت برای زوال حکومت نامشروع و کوشش برای حاکمیتیافتن دین و سیاست اسلامی تا سر حد آن همه فداکاری است که همواره باید به فراخور جایگاه و اهمیتخویش در طرح و تبیین قیام عاشورا مورد توجه قرار گیرد و به عنوان نقطه محوری حرکت امام (ع) الهامبخش راه و رویه جامعه انقلابی و اسلامی ما باشد.
5- «اندیشه سیاسی عاشورا» عنوان مجموعهای از نگارشهای علمی صاحبنظران در حوزه اندیشه و تاریخ اسلامی است که به پاس بزرگداشتسالی که آغاز و انجام آن با نام و یاد حسین (ع) و عاشورا مزین و سوگوار شده و از سوی مقام معظم رهبری نیز به سال «عزت و افتخار حسینی» نام گرفته، فراهم آمده است. این مجموعه که برنامهریزی، نگارش و آمادهسازی آن از ماههای پایانی سال پیش آغاز شد و در سه محور کلی شکل گرفته است، به بعد ا صلی حرکتسیدالشهدا (ع) یعنی وجهه سیاسی آن که در حوزه کار مجله حکومت اسلامی میباشد، اختصاص یافته است. سه محور یادشده عبارتند از:
الف. زمینهها، عوامل و اهداف نهضت عاشورا;
ب. رهبری، مدیریت و نقش مردم در عاشورا;
ج. پیامها و پیامدهای عاشورا.
موضوعهای پیشبینی شده و حجم مقالههای ارائه شده، علیرغم پیشبینی اولیه که پیشتر نیز به آگاهی خوانندگان محترم رسانده شده بود، شمارههای ویژهنامه را به سه شماره افزایش داد و طبعا هر شماره به یکی از محورهای یادشده اختصاص یافت. به این ترتیب آنچه در دفتر نخست ویژهنامه اندیشه سیاسی عاشورا، پیش رو دارید آن دسته از مقالههایی را در برگرفته که به گونهای، زمینه و عوامل رخداد عاشورا و اهداف سیدالشهدا (ع) از این حرکت را تبیین میکند. مقالات دفتر دوم، رهبری، سازماندهی و روش امام (ع) و شخصیتهای نهضت در آغاز و انجام حرکت و نقش نیروها و مردم، اعم از جبهه حق و باطل را ترسیم میکند. و دفتر سوم، به دستاوردها، پیامها و نقش تاریخی عاشورا و مسؤولیتی که در حفظ عاشورا و فرهنگ آن وجود دارد، اختصاص یافته است.
6- این مجموعه که حاصل پیگیری و تلاش بیش از یک سال دستاندرکاران مجله میباشد، در کنار مباحث ارزشمند و پرفایده خود، و علیرغم اهتمامی که در پرهیز از ارائه مطالب تکراری وجود داشته، با توجه به شیوه تهیه مقالات، نتوانسته کاملا از کاستی تکرار برخی مطالب، بویژه در ذکر مستندات رهایی یابد، کما اینکه برخی مقالهها میتوانست و بایست از عمق و جامعیتبیشتری برخوردار باشد، اما با اینهمه و به توفیق الهی، در نگاه ما در مجموع میتواند برای آشنایی تفصیلی با عاشورا از منظر سیاسی، مفید و حتی پرثمر و در پارهای موارد راهگشا باشد و تکرار ناگزیر برخی مستندات، از جمله بعضی سخنان امام (ع)، در مقالههایی چند، که نوعا از منظری متفاوت صورت گرفته، به نظر میرسد چندان مایه ملال خاطر و خردهگیری نباشد و به هر حال خود را ناگزیر از آن میدانستیم.
خوشحالیم که با همت و همراهی گروهی از صاحبنظران و فرزانگان و نویسندگان حوزه و دانشگاه و نیز همکاران محترم مجله، این ویژهنامه توانست قریب به اتفاق موضوعات پیشبینی شده را در خود جای دهد و در مجموع حدود پنجاه مقاله و اثر در بیش از 1500 صفحه را تقدیم علاقهمندان کند. برای آشنایی خوانندگان ارجمند، با شخصیت علمی نویسندگان و پدیدآورندگان این مجموعه، در پایان دفتر سوم، به معرفی اجمالی آنان پرداخته شده است. مجله در همین جا لازم ویژهنامه اندیشه سیاسی عاشورا میداند از همه دستاندرکاران ویژهنامه بویژه نویسندگان و پژوهشگران ارجمند، سپاسگزاری کند.
امید میرود این تلاش ناچیز در پیشگاه سرور آزادگان و سالار شهیدان، حضرت ابیعبدالله الحسین (ع) و یاران فداکار و خاندان معظم ایشان پذیرفته شود و بدین طریق مقبول درگاه حضرت حق، جل و علا، افتد و همه در زمره کسانی قرار گیریم که خطاب به حسین (ع) و اصحاب وی، به حقیقت آرزو میکنند «یا لیتنا کنا معکم فنفوز فوزا عظیما» . ان شاء الله.
پستها
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر